Stylofylidy są jedną z najbardziej zagadkowych grup korali wczesnego mezozoiku, gdyż są jedną z dwóch (obok pachytekalinów) spośród czterech grup korali wyróżnianych w środkowym i poźnym triasie nawiązujących pod względem morfologicznym do paleozoicznych Rugosa. Chodzi tu w szczególności o podobieństwo triasowych stylofylidów z rodzaju Stylophylum (np. Stylophyllum paradoxum) do permskich rugozów (endamplekseidów) z rodzaju Spineria Schouppé & Stacul, 1959; wspólne cechy morfologiczne tych taksonów obejmują: a) przegrody złożone z kolców, które w miarę wzrostu koralita oblekane są sklerenchymą aż do utworzenia pełnych blaszek septalnych w głębi kielicha, b) epitekalną ścianę, c) podobną endotekę. Również prowadzone do tej pory badania mikrostrukturalne szkieletu wskazywały na zasadniczą odmienność budowy szkieletu stylofylidów na tle innych triasowych skleraktinii. Cuif (1973) i Roniewicz (1989) pokazali na przykład, że u środkowotriasowych Stylophyllum i Styllophyllopsis wszystkie części szkieletu utworzone są z wyłącznie włóknistej tkanki szkieletowej. Brak wyodrębnionych w sposób typowy dla większości grup Scleractinia centrów kalcyfikacji uznano za argument wspierający hipotezę o odmienności sposobu biokalcyfikacji stylofylidów i pozostałych Scleractinia, a zatem sugerujący odrębną pozycję stylofylidów na drzewie filogenetycznym korali (Stolarski & Roniewicz 2001). Przyjrzeniu się odmienności stylofylidów na tle innych Scleractinia posłużyły w niniejszej pracy nowe materiały z liasu (synemuru) Sycylii.

Korality trzech opisanych z Sycylii gatunków osobnicznych korali: Haimeicyclus haimei (Chapuis & Dewalque, 1853), Stylophyllopsis sp. cf. S. rugosa (Duncan & Wright, 1867), and Stylophyllopsis sp. A., odpowiadają charakterystyce stylofylidów; przegrody u wszystkich taksonów zbudowane są z kolców które w głębi kielicha połączone są przez sklerenchymę tworząc pełną blaszkę. Mimo, że szkielet jest zrekrystalizowany (kalcytowy), wyraźne i konsekwentnie odmienne dla poszczególnych taksonów struktury reliktowe w budowie przegród sugerują na większe niż do tej pory przypuszczano zróżnicowanie mikrostrukturalne stylofylidów. U H. haimei, kolce przegród pokryte drobną granulacją są całkowicie zrekrystalizowane bez śladów struktur reliktowych. Kolce przegród Stylophyllopsis cf. rugosa pokryte są podobna jak u H. haimei granulacją, jednak w poprzecznych szlifach widoczne są promieniście rozchodzące się "beleczki". U Stylophyllopsis sp. A., w budowie przegród obserwować można podobne jak u Stylophyllopsis cf. rugosa kolce z promieniście rozchodzącymi się "beleczkami" (w dystalnej części koralitów), bądź obecność wąskiej "linii środkowej", podobnie jak u korali minitrabekularnych (= Caryophylliina wg. Roniewicz 1989) (w proksymalnej części koralitów).

Zróżnicowanie budowy mikrostrukturalnej stylofylidów, potwierdzają obserwacje triasowych stylofylidów o zachowanej aragonitowej mineralogii szkieletu. Model wyłącznie "włóknistego" szkieletu nie sprawdza się w przypadku Stylophyllum paradoxum Frech, 1890 u którego stwierdzono obecność centrów kalcyfikacji, jak również u S. lindstroemi Frech, 1890 u którego występuje wąska "linia środkowa" w wydłużonych kolcach przegród. Występowanie jednoczących grupę stylofylidów charakterystycznych, pokrytych drobną granulacja kolców przegród, przy jednoczesnym zróżnicowaniu mikrostruktualnym (cechy w przyszłości mogą posłużyć do taksonomicznej rewizji) pozwala na nowo przyjrzeć się możliwym związkom ewolucyjnym tej grupy korali.

Związek ze stylofylidami mogą mieć tekocjatidy, których pierwsi przedstawiciele (Thecocyathus tintinabulum Goldfuss, 1826) pojawiają się we wczesnej jurze - okresie rozkwitu stylofylidów. Przynajmniej niektórej tekocjatidy (patrz Stolarski & Dieni 2002), podobnie jak stylofylidy (np. Stylophyllum), mają brzeg dystalny przegród gładki, bez wyraźnego ostrego grzbietu (morfologiczny odpowiednik tzw. linii środkowej przegrody) i złożone są z licznych lobów (kolców). Inne morfologiczne cechy tekocjatidów (rozmiary kielicha, obecność epiteki, drobna granulacja pokrywająca przegrody) wspierają hipotezę o związkach ewolucyjnych ze stylofylidami. Tradycyjnie tekocjatidy uważane są za grupę wyjściową w ewolucji Caryophylliina, co w świetle powyższych nowych danych na temat. stylofylidów oznacza znaczne rozszerzenie kręgu prawdopodobnie powiązanych ze sobą filogenetycznie skleraktinii. Inne światło na możliwe związki tekocjatidów czy stylofylidów z innymi Scleractinia rzuca podobieństwo między tymi koralami a współczesnymi antemifylidami (tradycyjne Faviina). To, że "trop anetmifylidowy" może stanowić właściwy kierunek poszukiwań, sugeruje odrębna od pozostalych kladów pozycja antemifylidów na 16S rDNA molekularnym drzewie rodowym Scleractinia; wskazywać to może na odległe, mezozoiczne korzenie tych korali.

Cuif, J.P. 1973. Recherches sur les Madréporaires du Trias. I. Famille des Stylophyllidae. Bulletin du Muséum National d&

Key words: Scleractinia, Stylophyllina, ontogeny, microstructure, Jurassic, Sinemurian, Sicily.

Jarosław Stolarski [stolacy@twarda.pan.pl],Instytut Paleobiologii PAN,Twarda 51/55,PL−00−818 Warszawa,Poland; Antonio Russo [russo@unimo.it],Dipartimento del Museo di Paleobiologia e dell’Orto Botanico,Universitá di Modena e Reggio Emilia, via Universitá 4, I−41100 Modena, Italy.