Opisano 26 gatunków z rodziny Rissoidae (Caenogastropoda: Littorinimorpha: Rissooidea) z badenu i wczesnego sarmatu 14 stanowisk z Austrii i Czech (niecki Molasowa, Styryjska i Wiedeńska) oraz z badenu Coştei (Rumunia). Po raz pierwszy opisano cechy szkieletowe wczesnych etapów ontogenezy tych ślimaków. Cechy te pozwoliły zrekonstruować dla wszystkich badanych środkowomioceńskich gatunków rozwój pośredni, z planktonożernym stadium larwalnym veliger. Status Mohrensterniinae jako podrodziny w obrębie Rissoidae potwierdza ich niska stożkowa protokoncha, zbudowana z muszli zarodkowej o delikatnej spiralnej oranmentacji i gładkiej (z wyjątkiem pierścieni przyrostowych) muszli larwalnej. Przejście od muszli zarodkowej do larwalnej i od larwalnej do ostatecznej są niewyraźne, zaznaczone lekkim zgrubieniem. Morskie zespoły badenu cechują się udziałem przedstawicieli podrodziny Rissoinae, natomiast w faunach wczesnego sarmatu przeważają Mohrensterniinae. Stawiamy hipotezę, że owa ekspansja Mohrensterniinae została zapoczątkowana zmianami chemizmu akwenu w kierunku wód pełnosłonych. Następnie dalszy wzrost zasolenia w późnym sarmacie (hipersalinarność) odzwierciedla się spadkiem zróżnicowania tej podrodziny. Opisano cztery nowe gatunki: Rissoa costeiensis (Rissoinae) z badenu oraz Mohrensternia hollabrunnensis, Mohrensternia pfaffstaettensis i Mohrensternia waldhofensis (Mohrensterniinae) z wczesnego sarmatu.

Key words: Gastropoda,Rissoidae, Littorinimorpha, protoconch−morphology, Miocene, Badenian, Sarmatian, Paratethys.

Thorsten Kowalke [t.kowalke@lrz.uni−muenchen.de], Ludwig−Maximilians−Universität, Department für Geo− und Umweltwissenschaften, Sektion Paläontologie, Richard−Wagner−Str. 10, 80333 München, Germany; Mathias Harzhauser [mathias.harzhauser@nhm−wien.ac.at], Naturhistorisches Museum, Geologisch−Paläontologische Abteilung, Burgring 7, 1014 Wien, Austria.