We wczesno- i środkowodewońskich sekwencjach łupków z Niemiec i Maroka pospolicie występują spirytyzowanie i wtórnie zlimonityzowane szczątki głowonogów. Niekiedy ośródki ich komory mieszkalnej i fragmokonu zachowują szczegóły budowy przyczepów tkanek miękkich. Niektóre ze zbadanych Orthocerida wykazują słabo zaznaczone pierścieniowate uwypuklenie i grzbietową bruzdę. Niezbyt liczne Bactritida ukazjują wyraźne pierścieniowate uwypuklenie z dwoma kolistymi obręczami. Obręcze te tworzą parzyste lub potrójne płatowate wycięcie na grzbietowej części muszli. Różnice morfologiczne między Orthocerida a Bactritida wskazują na odmienną budowę części miękkich. Porównanie śladów przyczepu mięśni wskazuje, że Bactritida mają pod tym względem cechy pośrednie intermediate between the Orthocerida a Ammonoida. Kształt przyczepów mięśni zinterpretowano jako sugerującą planktoniczny tryb życia Orthocerida i bardziej aktywny, nektoniczny tryb życia u Bactritida i amonoidów. Ustanowiono nowy rodzaj Acanthomichelinoceras. Opisano Acanthomichelinoceras commutatum, Cycloceras sp., Bactrites gracile, Bactrites sp. A, Bactrites sp. B i Bactrites sp. C.

Key words: Cephalopoda, Bactritida, Orthocerida, soft−tissue attachment, muscle scars, Emsian, Eifelian, Morocco, Ger− many.

Björn Kröger [bjoekroe@gmx.de], Department of Geological Sciences, Ohio University, Athens, OH 45701, USA; Christian Klug, [chklug@pim.unizh.ch], Paläontologisches Institut und Museum, Universität Zürich, Karl Schmid−Str. 4, CH−8006 Zürich, Switzerland; Royal Mapes [mapes@ohio.edu], Department of Geological Science, Ohio University, Athens, OH 45701, USA.